Recep ERÇİN
İş insanı İbrahim Çeçen’in yönetimindeki IC Holding bünyesinde yer alan IC İçtaş İnşaat’ın Suudi Arabistan’da inşasını gerçekleştirdiği projeleri yerinde görmek üzere şirketin davetlisi olarak Riyad’a gittik. King Khalid Uluslararası Havalimanı’na iniş yaptık. İndiğimiz liman yıllar önce inşa edilmiş ancak genişleme ve yenileme ihtiyacı ortaya çıkınca ihaleyi alan Almanlar işi bitirememiş. Bunun üzerine daha önce İzmir ve Antalya havalimanları inşası ile bu alanda tecrübe kazanan IC İçtaş İnşaat’a iş düşmüş.
Bu noktada sözü IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz’e bırakıyorum: “Fraport ile Antalya’daki iş birliği, havacılık konusunda tecrübe kazanmamızı sağladı. Fraport, Suudi Arabistan’a danışmanlık veriyordu. Onlar sayesinde ihaleye girdik. Almanlar kazandı ama ‘iş yapmıyorlar’ denilerek bize teklif ettiler. Üçüncü ve dördüncü terminalleri yenileyerek 2022’de teslim ettik. Daha sonra 1 ve 2 gündeme geldi. Birinci tamamlandı. İkincisi bitmek üzere. Toplam dört terminalin taahhüt bedeli yaklaşık 1.4 milyar dolar.”
Salman ile 1.5 milyar dolar daha cepte
İnşaatı devam eden ve bavul testleri yapılan King Khalid havalimanı ikinci terminalinde sorularımızı yanıtlayan İlker Öksüz, 35 milyon kişi kapasiteli havalimanının 1. ve 2. terminaller devreye alındığında 50 milyona çıkacağını fakat ülkenin dışa açılmasıyla hedeflenen 120 milyon yolcu dikkate alındığında yetersiz kalacağını bildirdi.
İlave altı terminal daha yapılacağını ve limanın adının ‘Kral Salman’ olacağını kaydeden Öksüz, kendilerinin de değeri en az 1.5-2 milyar dolar olması öngörülen bir terminalin taahhüt işini almak istediklerini söyledi. Riyad’daki 1 ve 2. terminallerin inşasında, Al-Rashid Trading & Contracting Company (RTCC) ile ortaklık yaptıklarını anlatan Öksüz, “Son 20 yıl dikkate alındığında S. Arabistan’a giren ilk firma değiliz ama en büyük iş yapan ve seçkin işler yapan ilk büyük firmayız. S. Arabistan’a üs kurduk diyebiliriz. Siyasi ilişkiler kötü iken de burada taahhüt işlerimizi sorunsuz yaptık” bilgilerini paylaştı.
Sorumuz üzerine S. Arabistan’ın fütüristik projelerini anımsatan Öksüz, şunları söyledi: “Finans bakanlığından parası hazır olmayan hiçbir iş ihaleye çıkmıyor. Hedefleri büyük, her yerden mantar gibi proje çıkıyor. Trilyon doları bulacak. Daha önce Libya ve Irak’ta açılanlara benziyor; ülkeyi dönüştüren bir durum. Riyad ana kapı olduğu için güzelleştirmek istiyorlar. Birçok bölgede yatırımlar oluyor. Çoğu fütüristik yapılar. Tebük’te bir ihale var, buradan oraya geçeceğim. S. Arabistan 35 milyon kişinin yaşadığı bir yer. Hem altyapı hem enerji tarafında işler var. Ülkede Güney Koreliler nükleer santral inşa etti. Dört ünite yapıldı. İki saha belirlediler, 2+2 ünite daha yapılacak. Teknoloji seçecekler.”
İşletme işine İtalyan güneşi ile başlayacak
Türkiye’de Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Çevre Otoyolu, Akkuyu Nükleer Santrali, Antalya Havalimanı gibi pek çok yapıda imzası bulunan IC İçtaş İnşaat; St. Petersburg Yüksek Hızlı Batı Çevreyolu, Pulkovo Havalimanı, Bulgaristan Varna ve Burgas’taki uluslararası havalimanlarının modernizasyonu ve genişletilmesi, New York Türkevi gibi simge yapılara da adını yazdırdı. Proje taahhüt işleri devam ederken proje işletme tarafında da ilerlemek istediklerini anlatan Öksüz, “İşletmesini yurt dışında yaptığımız bir proje yok. Ama İtalya’da bir güneş enerjisi santrali projesi alıp işleteceğiz. O ilk olacak. Azerbaycan’da da desanilasyon yani deniz suyunu arıtma işine girip bunun işletmesini yapmak istiyoruz” dedi.
“Şirket araçlarını Togg’a çeviriyoruz”
IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz ile Riyad’daki havacılık fuarını da ziyaret ettik. Ülke bu alanda da iddialı. IC İçtaş, bu fuara ülkede iş birliği yaptığı şirketler sayesinde girmiş. Hem fuar hem havalimanı hem de köprü ziyaretimiz sırasında sohbet ettiğimiz Öksüz, şirket olarak bu yıl 25 projeye teklif verdiklerini ayrıca şirket araçlarını Togg’a çevirdiklerini söyledi.
İş yaptıkları bütün ülkeler içinde en az milliyetçi olanın Türkler olduğunu ifade eden Öksüz, “Kendi ülkelerinin ürünlerini, firmalarını tercih etme noktasında bizden daha milliyetçiler. Herkes kendi firmalarını destekliyor. Ticaret savaşları arttıkça gümrük duvarları yükseliyor. Herkes kendi içine dönüyor. Bizim özellikle yerlileştirme konusunda tedarik zincirinde daha fazla firma ile yer almamız gerekiyor” bilgilerini paylaştı.
Akkuyu inşaatının gecikmediğini pandemi nedeniyle olan sarkmanın bu büyüklükte bir santral için normal olduğunu ifade eden Öksüz, fiziki olarak 2025’te bitecek santralin bundan sonra Uluslararası Atom Enerjisi’nin onayını bekleyeceğini aktardı.
El Salvador gibi ülkelerden de ihaleye katılma teklifleri aldıklarını belirten Öksüz, Suudi Arabistan’da personel sorunu yaşamadıklarını 120 kişi ile ülkede çalıştıklarını ve inşaatın zirve yaptığı dönem 3 bin kişiye çıktıklarını belirtti.
Türkiye’de nitelikli personel sıkıntısı yaşandığını anımsatan Öksüz, Endüstri 4.0 ile daha fazla nitelikli insana ihtiyaç olacağını anlattı. İbrahim Çeçen Vakfı’nın burs verdiği öğrenci sayısının 20 bini bulduğunu kaydeden Öksüz, Türkiye’nin ulaştırma anlamında çok yol kat ettiğini bildirdi.
Wadi Laban Köprüsü’nü Türkler genişletecek
Riyad yakınlarındaki Wadi Laban Köprüsü’nün inşaatına da Türkler talip oldu. IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi Öksüz, 30 yıl önce inşa edilen mevcut Wadi Laban Köprüsü’nün yanına, yüksek teknoloji ve mühendislik gerektiren iki yeni köprü ve bağlantı yollarının yapılacağını söyledi. Her biri 763 metre uzunluğunda, 167 metre yüksekliğinde ve 36 metre genişliğinde olacak bu köprüler, geliş-gidiş olarak altı şeritli trafik akışına hizmet edecek. Öksüz, projeyi 36 ay gibi kısa bir sürede tamamlayarak hizmete sunmayı hedeflediklerini bildirdi.
“Ticaret savaşları sayesinde Asya pazarı öne çıkıyor“
IC İçtaş İnşaat liderliğindeki VIETUR Konsorsiyumu tarafından üstlenilen Long Thanh Uluslararası Havalimanı hakkında da bilgi veren IC İçtaş İnşaat İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz, toplam 14,9 milyar dolarlık yatırım gerektiren ve hizmete girdiğinde yıllık 100 milyondan fazla yolcuya hizmet vermesi planlanan Long Thanh Uluslararası Havalimanı’nın, 5 Aralık 2026 tarihinde tamamlanmasını öngördüklerini bildirdi. Öksüz, “Bu proje ile 100 milyonluk ülkeye kapı açmış olduk. Bizden önce Hayat Kimya gitmişti ama kapıyı biz açmış olduk. Ticaret savaşları sayesinde Asya pazarı çok öne çıkıyor. Biz oradan da devam etmek istiyoruz. Vietnam sıfırdan İGA gibi bir proje. Orada bizi seçtiler, son işimiz olmaz diye düşünüyoruz” diye konuştu.
Neom’daki havalimanına Türkler talip oldu
Arabistan’da Riyad çevresi bile şantiye alanı gibi. Şehir içinde ve etrafında ayrı yerleşim yerleri kuruluyor. Neom ise en popüler proje. Tebük’te kurulan kentin havalimanı, yapı işlerine hizmet ediyor. Şehir tamamlandığında işlevi değişecek. Bu noktada Türk şirketler de projeye talip. 3-4 şirketin Neom’daki havalimanı için istekli olduğunu duyduklarını aktaran İlker Öksüz, kendilerinin de istekli olduğunu belirtti. Proje en az 10 milyar dolar değerinde olacak. Halihazırda Neom’da 2029 Kış Olimpiyatları’na hizmet edecek kayak tesisinin ihalesine talip olan IC İçtaş İnşaat, S. Arabistan’daki özelleştirmelerden de pay almak istiyor. Şirketin İcra Kurulu Üyesi İlker Öksüz, “Sonraki hedef, işletmelere de girmek. Her şey devlete ait. Özelleştirmeleri takipteyiz. Riyad ve Cidde havalimanlarının işletmesine talibiz. Buraların da operasyonu söz konusu olacak. Önce havacılık sonra limanlar ve otoyollar geçecektir diye düşünüyoruz” dedi.
