506 Sayılı Eski Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesi kapsamında faaliyetini sürdüren 17 özel emekli sandığı bulunuyor. Daha sonra bu sandıklar 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun geçici 20’nci maddesi kapsamına alındı. Özel sandıkların 10’u bankaların, 6’sı sigorta şirketlerinin, 1’i ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin çalışanlarına ait.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
2006 yılında SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı Sosyal Güvenlik Kurumu’nda (SGK) tek çatı altında birleştirilirken, özel sandıkların da SGK’ya devredilmesi planlandı. Devir için tanınan süre muhtelif tarihlerde 2015 yılına kadar uzatıldı. Çeşitli sebeplerle devir işlemi gerçekleştirilemeyince 2015 yılında yapılan değişiklikle devir tarihini belirleme konusunda Cumhurbaşkanına yetki verilerek, devir tarihinin ucu açık bırakıldı.
Özel sandıklara tabi çalışanlar emeklilik bakımından 5510 Sayılı Kanun’un 4/a (işçi) statüsündeki çalışanlar ile ilgili kurallarına tabi bulunuyorlar. Emeklilik dilekçesini 2024 yılında verenler ile 2025 yılında verenlerin aylıkları arasında ortaya çıkacak yüzde 31 oranındaki farktan özel sandık çalışanları da etkilenecek. Emeklilik koşullarını yerine getirdiği halde çalışmaya devam eden özel sandık personeli, aylıktaki düşüşten etkilenmemek için emeklilik dilekçesi vermeye başladı.
EYT’DE AKTİF ÇALIŞANLARIN YÜZDE 9’U EMEKLİ OLDU
Geçen yıl çıkan emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasası kapsamında özel sandıklara tabi çalışanlar arasında 13.163 kişi emekli oldu. Emekli olanların sayısı, 2022 yılında 144.444 olan toplam aktif çalışanların yüzde 9’unu oluşturuyor. EYT’nin uygulandığı ilk yıl olan 2023’te özel sandıklardan aylık alanların sayısı 97.041’den 110.204 kişiye ulaştı.
Banka ve sigorta şirketleri EYT’den emekli olanların yerine aynı sayıda personel aldıkları için özel sandıkların 2022’de 144.213 olan aktif çalışan sayısı 2023’te 144.444 kişi oldu.
YILIN SON İKİ AYINDA YÜKSEK ARTIŞ BEKLENİYOR
Özel sandıklarda bu yılın ilk 6 aylık döneminde 1.464 kişi, temmuz ayında ise 376 kişi emekli oldu. Dilekçesini 2024 yılında verenler ile 2025’te verenler arasında yüzde 30 dolayında fark ortaya çıkacağının belli olması üzerine ağustos ayında 985 kişi emekliye ayrıldı. Bu yılın 8 aylık döneminde emekliye ayrılanların sayısı 2.825 kişi oldu. Özel sandıklarda 2022’de 938, 2021’de 1.131, 2020’de 945 kişinin emekli olduğu dikkate alınırsa, son iki yıldaki emekli sayısının hayli yüksek olduğu daha iyi anlaşılır.
Bankacılık ve sigortacılık çevrelerinden edinilen bilgiye göre, özel sandık iştirakçileri arasında yoğun bir emeklilik başvurusu hazırlığı bulunuyor. Bazı banka ve sigorta şirketleri emekli olacağını 3-4 ay önceden bildiren personele ilave ödeme yaptığı için personel emekliye ayrılacağını birkaç ay önceden çalıştığı kuruma bildirmeye başladı. Bu nedenle kasım ve aralık aylarında özel sandıklarda yoğun bir emeklilik bekleniyor.
AKTİF / PASİF ORANI ŞİMDİDEN 1,29’A DÜŞTÜ
Emekli başına çalışan sayısını ifade eden aktif / pasif oranı özel sandıklarda uzun süredir kritik seviyelerde bulunuyor. 2009 yılında 1,33 olan aktif / pasif dengesi, aktif çalışan sayısındaki hızlı artışa bağlı olarak 2016 yılında 1,63’e kadar çıktıysa da izleyen yıllarda 1,47 -1,54 arasında seyretti.
2022 yılında 1,49 olan özel sandıklardaki aktif / pasif oranı EYT dolayısıyla 2023’te 1,31’e indi. Ağustos ayı itibarıyla ise bu oran 1,29’a düştü.
Özel sandıkların aktif / pasif oranının yıl sonunda daha da aşağıya düşmesi bekleniyor.
