DİYANET’E GÖRE KUSMAK ORUCU BOZAR MI? (RESMİ FETVA)
Diyanet İşleri Başkanlığı, “Kişi kendi isteğiyle kusarsa orucu bozulur, istemeden kusarsa bozulmaz” şeklinde açık bir fetva verir. Bu görüş, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) hadis-i şerifine dayanır. Diyanet kaynaklarında, “Kendiliğinden kusmak orucu geçersiz kılmaz. Mideden ağza yükselip geri dönen sıvılar da oruca zarar vermez. Fakat kasıtlı ağız dolusu kusma orucu bozar” ifadesi yer alır. Böyle bir durumda bozulan oruç için gününe gün kaza yeterlidir. Günün geri kalanını ise oruçluymuş gibi geçirmek, oruca olan hürmetin bir gereğidir. Fakat istemeden gerçekleşen kusmada oruca devam edilebilir.
HADİSLERE GÖRE KUSMAK ORUCU BOZAR MI?
Hz. Muhammed’in (s.a.v.) “Oruçlu kimse istemeden kusarsa kaza gerekmez, isteyerek kusarsa kaza etsin” hadisi bu konudaki temel kaynaktır. Böylece kasıt unsuru gözetilerek kusma hükmü belirlenir. Kontrol edilemeyen, aniden gelen bulantı sonucu kusma ibadete zarar vermez. Hatta kusulan miktar fazla olsa bile kişi bunu engelleyememişse oruç bozulmaz. Ama bile bile kusmak, İslam hukukunda oruç bütünlüğüne kasten müdahale sayılır. Bu yüzden orucun kazaya kalması gerekir. Hadisin ortaya koyduğu ölçü, tüm mezheplerde kabul görür. Dolayısıyla kusma konusunda en belirleyici husus, irade faktörüdür.
HANEFİ VE ŞAFİİ MEZHEBİNE GÖRE KUSMAK ORUCU BOZAR MI? (MEZHEPLERE GÖRE HÜKÜM)
Dört büyük mezhepte de “İstemeden kusma orucu bozmaz, bilerek kusma bozar” ilkesi benimsenir. Hanefi mezhebinde, kasıtlı ağız dolusu kusma orucu mutlaka bozar. Az miktarda kasıtlı kusma konusunda ise âlimler arasında görüş ayrılığı olsa da resmî kabul, kasıt faktörü varsa orucun bozulduğu yönündedir. Şafii mezhebinde de kişinin kendi iradesiyle kusması, miktarına bakılmaksızın orucu zedeler. İstemsiz kusma ise tüm mezheplere göre orucun geçerliliğini korur. Bu ayrımın kaynağı Hz. Peygamber’in (s.a.v.) hadisi olduğundan bütün fakihler aynı ana hükmü uygular: Kasıt orucu bozar, istemeden kusma bozmaz.
HAMİLELİKTE KUSMAK ORUCU BOZAR MI?
Hamilelik döneminde yaşanan bulantı ve kusma, genellikle kontrol dışı gelişir. Bu sebeple hamile bir kadının oruçluyken aniden kusması orucu bozmaz. Ancak anne adayının sağlığı veya bebeğin durumu açısından doktoru oruç tutmaması gerektiğini söylüyorsa zaten daha sonra kaza etme hakkı vardır. Eğer hafif bulantılar söz konusu olup da kusma istem dışı gerçekleşmişse problem yaşanmaz, oruç sürer. Fakat kusma aşırıya kaçıyor ve vücudu zorluyorsa oruç açılabilir, sonrasında kaza yapılır. Bununla birlikte, hamileliğe bağlı istemsiz kusma oruç bütünlüğünü bozmaz ve ek bir borç gerektirmez.
