UZUN YOL ŞOFÖRLERİ ORUÇ İÇİN NE ZAMAN NİYETİ ETMELİ?
Ramazan orucuna niyet, genel olarak imsak vaktinden önce yapılmalıdır. Uzun yol şoförlerinin durumu da aynı kurala tabidir. Kişi, sahurda veya sahura kalkmadan önce, “yarınki orucu tutmaya” kalben veya dil ile niyet eder. Diyanet İşleri Başkanlığı’na göre imsak vaktinden sonra niyet etmek de mümkündür; ancak bu, belirli şartlara bağlıdır ve imsak vaktinden itibaren orucu bozacak herhangi bir fiilde bulunmamak gerekir. Uzun yol şoförü gece yolculuk yapıyorsa ve sahur için mola vermişse, niyet etme konusunu bilhassa önemsemelidir. İmsak vaktine kadar niyet edilmemişse, gündüz erken saatlerde henüz yemek ve içmek gibi oruç bozucu bir davranış olmadıysa niyet edilebilir. Bu da orucun geçerli olmasını sağlar.
UZUN YOL ŞOFÖRLERİ ORUÇLU OLDUĞUNU UNUTURSA NE YAPMALI?
İslam’da, oruçlu olduğu hâlde unutarak yemek veya içmek, orucu bozmaz. Uzun yol şoförleri, yol yorgunluğu ya da dalgınlık sonucu oruç tuttuğunu unutup herhangi bir şey yer veya içerse, hatırladığı anda ağzındaki lokma ya da içeceği bırakmalı ve orucuna devam etmelidir. Bu durumda orucun geçerliliği korunur, ayrıca kaza orucuna veya kefarete gerek kalmaz. Buna rağmen bilerek yeme-içme eylemine devam edilirse oruç bozulur ve kaza veya kefaret durumu gündeme gelir. Bu bilgi, Diyanet İşleri Başkanlığı ve diğer fıkıh kaynaklarında açıkça ifade edilir. Bu nedenle hatırlama anı itibarıyla hemen eylemi bırakmak en doğru tutumdur.
UZUN YOL ŞOFÖRLERİ ORUÇ TUTARKEN MOLA SÜRELERİNİ NASIL AYARLAMALI?
Uzun yol şoförlerinin, orucu sürüş güvenliğiyle uyumlu biçimde tutabilmesi için mola sürelerini iyi planlaması önemlidir. Genel olarak her iki-üç saatte bir verilen kısa molalar, bedensel ve zihinsel dinlenme sağlar. Oruç esnasında vücudun enerji düzeyi düştüğü için bu molalarda hafif esneme hareketleri yapılabilir. Ayrıca, ikindi vaktine yaklaşıldığında ortaya çıkan yorgunluk hissi artabilir. Bu aşamada biraz daha uzun bir mola vererek açık havada nefes almak veya gözleri dinlendirmek konsantrasyonu artırır. Eğer araçta ikinci bir sürücü varsa dönüşümlü dinlenme sistemi uygulanabilir. Diyanet gibi güvenilir kaynaklar, genel sağlık ve güvenlik tedbirlerini öncelikli tutmanın İslam ahlakına uygun olduğunu belirtir. Bu yöntemle hem ibadet hem de iş sorumluluğu dengeli yürütülebilir.
UZUN YOL ŞOFÖRLERİ ORUÇ TUTMAMA RUHSATINI NASIL KULLANIR?
Seferilik ruhsatından yararlanarak oruç tutmayan uzun yol şoförleri, yolculuk günlerinde oruçlarını başka bir zamana erteleyebilir. Bu ruhsat, Kur’an-ı Kerim’in ilgili ayetlerinde açıklandığı gibi yolculara tanınan bir kolaylıktır. Şoförler, oruç tutmayacakları günlerde yeme içme hususunda normal yaşantılarını sürdürebilir. Ancak Ramazan bittikten sonra tutulmayan oruçlar kaza edilmelidir. Bu kaza oruçları için belirli bir zaman kısıtlaması yoktur, fakat mümkün olduğunca ertelemeden tutulması önerilir. Birkaç gün üst üste veya aralıklı şekilde kaza yapılabilir. Kaza oruçlarında niyet farz oruç için yapılır ve imsaktan iftara kadar yeme, içme gibi orucu bozan tüm eylemlerden kaçınılır. Böylece tutulmayan günler telafi edilmiş olur.
