Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz, Zelenskiy’nin yabancı asker yasasının perde arkasını AA Analiz için kaleme aldı.
***
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, yabancı paralı askerlerin Ukrayna ordusunda subay olarak görev yapmasına izin veren yasayı imzaladı. 1 Kasım Cuma günü, Ukrayna hükümetinin internet sitesine göre, Zelenskiy tarafından yasanın onaylandığı duyuruldu.
Karar ne anlama geliyor?
Zelenskiy’nin onayladığı yasa, Ukrayna ordusuyla sözleşme imzalayan yabancıların, uyruğu ne olursa olsun orduda yetkili pozisyonlarda görev alabilmelerine olanak sağlıyor. Ukrayna’nın böyle bir adım atmasında Batı’nın teknoloji ve silah desteğine rağmen Rusya ile savaşın devam ettiği cephelerde komuta kademelerinde eksiklik görülmesi önemli bir etken. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Fransa ve İngiltere liderliğindeki Batılı ülkeler asker yetiştirmede önemli adımlar atıyorlarsa da komutan eksikliği dikkat çekiyor.
Ukrayna’da üst düzey komutanlar ile tugaylardaki komutanlar arasında bir iletişim kopukluğu yaşanıyor. Orduda komutanlar arasındaki güven sorunu, cephelerde gerçeklerin gizlendiği, Rus ordusunun eksik ekipmana rağmen ilerleme kaydettiği gibi eleştirilere de neden oluyor. Ukrayna Genelkurmay Başkanı Oleksandr Sırskiy’in birlikleri kontrol etmek için kullandığı yöntemlerle cepheyi tutmak mümkün görünmüyor. Tabur komutanlarının sürekli yer değiştirdiği, hatta orduda 6 kez komutan değiştiren tugayların olduğu biliniyor. Komutanlar rotasyon için adamlarının olmadığını, insana ihtiyaç duyulduğunu, savunma hattını tutamadıklarını bildiriyor ve bu sebeple ordudaki liderlik eksikliği de güveni yok ediyor.
Ukrayna’ya yardım eden bazı Batılı ülkeler de bu zafiyet sebebiyle, koordinasyonu kontrol etmek istiyorlar. Ukrayna’da yabancı komutanlar yasasının çıkmasında Batılı ülkelerin oldukça etkili olduğunu söyleyebiliriz. Bu yasa ile özellikle Irak ve Afganistan’da tecrübe edinmiş paralı askerler Ukrayna ordusunda komutan olarak görevlendirilebilecek. Yabancı komutanların görevlendirilmesiyle hem cephelerdeki durum hakkında güvenli bilgi alınabileceği hem de koordinasyon ve ihtiyaçların daha hızlı belirlenebileceği düşünülüyor. Ayrıca bu yasa ile artık yabancı paralı askerler de kendi komutanları ile savaşta yer alabilecekler. Ukraynalılar yabancı lejyonlarında 50 ülkeden yaklaşık 20 bin askerin görev yaptığını da doğruluyor.
Yabancı komutanlar, savaşın dengelerini nasıl etkiler?
Rusya-Ukrayna arasında devam eden savaş 3’üncü yılına giriyor. Her iki ülkede de hem insan gücü hem de cephane konusunda sıkıntılar baş göstermeye başladı. Ukrayna’da mayıs ayında yürürlüğe giren yasa ile zorunlu askerlik yaşı 27’den 25’e düşürüldü. Ukrayna, Rus birliklerinin sayıca gerisinde kaldı. Yeni zorunlu askerlik planı kapsamında Ukrayna, 160 binden fazla kişiyi seferber etmeyi planlıyor. Pentagon’un yaptığı değerlendirmeye göre Ukrayna’nın 6-12 ay daha savaşacak kadar askeri kaldı. Ukrayna ordusu asker toplamakta ve yeni birlikleri donatmakta zorlanıyor. Tabi bu zorlanmada askerleri savaşta yönlendirecek komutan eksikliğinin de önemli payı olduğu söylenebilir.
Ukrayna’da şimdiye kadar yabancı gönüllüler ve askerler sadece er veya çavuş olarak savaşabiliyorlardı. Ülkede sadece yabancılardan oluşan 2 lejyon bulunuyor. Lejyonlardan biri Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Kara Kuvvetleri’nin yetki alanındayken diğeri ise askeri istihbarat teşkilatına (HUR) bağlı bulunuyor. Bu birimlerin şimdiye kadar faydalı oldukları biliniyor. Ayrıca Ukrayna’ya verilen yeni askeri teçhizatların kullanımı için Ukraynalı uzmanların eğitilmesi de zaman alıyor. Bu yasa ile Batı’dan gönderilen askeri teçhizatları yabancı uzmanların kullanması ve yönetmesi de sağlanmış olacak.
Alman kaynakları, Ukrayna’da Fransız ve İngiliz eğitmenlerin varlığını doğruluyor. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, İngiliz ve Fransızların halihazırda Ukrayna’daki hedefleri gözlemlediklerini söyledi. Bu haliyle Batılı uzmanlar artık Ukrayna ordusu personeli olarak resmi biçimde savaş alanında görev alabilecekler. 2024 yılının başlarında NATO, Washington’daki ani siyasi değişikliklerden korumak amacıyla Kiev güçlerine askeri yardım ve eğitimi denetleyen ABD liderliğindeki eski Ukrayna Savunma Temas Grubu’nun kontrolünü ele geçirdi. Yabancı komutanlar hamlesi, Avrupa Birliği’nin (AB) ABD’den bağımsız bir şekilde Ukrayna’da savaşma kapasitesini artırmak istediği şeklinde de değerlendirilebilir. Ukrayna’da savaş yeni bir sürece doğru ilerliyor.
Rusya da ordusuna her ay 25-30 bin sözleşmeli asker alıyor. Son dönemde Afrika, Çin, Kuzey Kore gibi ülkelerden Rus ordusuna yeni paralı askerlerin geldiği görülüyor. Son dönemde Kuzey Kore’den gelen paralı askerler gündemi oldukça meşgul etti. Rusya’ya göre Kuzey Kore askeri birimleri altyapı tesisleri inşa etmek için oraya gönderiliyor ve Donbas’ta yıkılan bazı şehirlerin restorasyonunda yer alıyorlar. Kuzey Kore askerlerinin aldıkları eğitim genelde dağlık arazide savaş olduğundan ve silah farkları gibi nedenler de düşünülecek olursa cephede zorlanacakları düşünülebilir.
Kuzey Kore askerlerinin Rusya’ya gönderilmesi “kötü düşünülmüş” bir karar ve “çaresizlik işareti” olarak nitelendirilebilir. Ancak Rusya’nın bu hamlesi savaş gerginliği içerisine Güney Kore ve Japonya gibi ülkeleri de dahil ederek savaş alanını genişletme isteği şeklinde de yorumlanabilir. Rusya’nın son aylarda Ukrayna’da savaşacak paralı askerler için büyük bütçeler ayırdığı görülüyor. Bu hamle ile Rusya, Batı’yı korkutmayı başardı.
[Prof. Dr. Salih Yılmaz, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi, Güvenlik ve Dış Politika uzmanıdır.]
*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editoryal politikasını yansıtmayabilir.
